Mnemotechniki co to jest? Jak działają mnemotechniki? Do czego można je wykorzystać? Czy są skuteczne? Czy warto poświęcić czas na ich poznanie i doskonalenie? Jak najbardziej warto! Mnemotechniki to wspaniałe narzędzia. Co prawda, wymagają trochę treningu, ale czas zainwestowany w ich poznanie to dobra inwestycja.
Mnemotechniki – co to jest?
Mnemotechnika, mnemonika (z greckiego mneme: pamięć) – ogólna nazwa technik ułatwiających zapamiętywanie, przechowywanie i przypominanie informacji. Dzięki mnemotechnikom można w znacznym stopniu zwiększyć możliwości pamięci.
Za twórcę mnemotechniki uchodzi grecki liryk, żyjący na przełomie VI i V wieku p. n .e., Symonides z Keos, który stosował tzw. pałac pamięci. Zarówno starożytni Grecy, jak i Rzymianie, powszechnie używali mnemotechnik. Począwszy od XII wieku przez czterysta lat, wykorzystywano mnemotechniki do zapamiętywania 2500 przepisów leczniczych w słynnej szkole medycznej w Salerno koło Neapolu. Mnemotechnikami żywo interesował się także św. Tomasz z Akwinu, propagując je w ramach swych reguł nabożnego życia i etyki. Wykorzystywali je także w szerokim zakresie Jezuici. W Anglii mnemotechnik nauczano w szkołach aż do końca XVI, gdy purytańscy reformatorzy zrównali je z czynem bezbożnym.
Jak działają mnemotechniki?
Mnemotechniki opierają się na trzech fundamentalnych zasadach:
- Asocjacja, czyli metoda, poprzez którą łączymy element do zapamiętania z elementem mnemoniki, dzięki któremu go zapamiętujemy. Żeby połączyć te dwa elementy, należy je ze sobą skojarzyć. Asocjacji można dokonać umieszczając jeden z elementów nad drugim, łącząc je ze sobą, sprawiając, że oba są w takim samym kolorze, mają taki sam kształt czy formę itd. Cokolwiek więc użyjemy do połączenia informacji do zapamiętania z obiektem używanym do przypominania tej że informacji, jest to właśnie asocjacja.
- Wyobraźnia. Używamy jej do tworzenia połączeń i asocjacji potrzebnych do zapamiętania elementów w technice pamięciowej. Wyobraźnia jest to sposób, w jaki używamy naszych umysłów do budowania tych połączeń i asocjacji. Im wyraźniejsze i silniejsze wyobrażenie, tym łatwiej później odtworzyć zapamiętane informacje.
- Lokalizacja, to system, w którym informacja będzie przechowywana oraz sposób na rozgraniczenie poszczególnych mnemotechnik.
Używając tych trzech zasad możemy tworzyć obrazy i skojarzenia, łączące informacje do zapamiętania z technikami pamięciowymi, dzięki którym zwielokrotnimy możliwości naszej pamięci.
Rodzaje mnemotechnik
Mnemotechniki proste to m. in. akronimy i akrostychy.
Do mnemotechnik złożonych zaliczmy takie techniki pamięciowe jak: Łańcuchowa Metoda Skojarzeń (ŁMS), Metoda Liczbowo-obrazkowa, Rzymski Pokój, Główny System Pamięciowy (GSP).
Łańcuchowa metoda skojarzeń
Metoda łańcuchowa to jedna z najprostszych, ale jednocześnie bardzo skuteczna technika pamięciowa. To fundament, na którym opierają się bardziej zaawansowane mnemotechniki. Jest świetnym wprowadzeniem do nauki technik pamięciowych, ponieważ można się jej nauczyć w bardzo krótkim czasie.
Technika ta polega na tym, aby połączyć ze sobą ciąg elementów do zapamiętania, układając zabawną historyjkę, łącząc każdy z tych elementów z kolejnym. Należy pamiętać, aby łączyć ze sobą tylko dwa elementy na raz, jak ogniwa łańcucha. Warto też, pierwszy element do zapamiętania połączyć z tzw. elementem bazowym, dzięki temu łatwiej później odnaleźć konkretny łańcuch w pamięci. Jeśli więc łańcuchem informacji jest na przykład lista zakupów, to pierwszy jego element skojarzymy ze sklepem, który będzie właśnie elementem bazowym.
Łańcuchowa Metoda Skojarzeń (ŁMS) – przykład:
Załóżmy, że wybieramy się do sklepu na zakupy i mamy do kupienia następujące produkty: mydło, woda mineralna, mąka, szynka, banany, notes, klej.
Wyobraźmy sobie, że wchodzimy do wielkiego żółto-czerwonego sklepu z logiem w kształcie małego, sympatycznego owada (sklep – element bazowy).
W samym wejściu ktoś zgubił mydło, na którym się potykamy. Z rozpędu wpadamy naszym wózkiem sklepowym w stającą na palecie piramidę ułożoną z 5l butli wody mineralnej. Piramida przewraca się z wielkim hukiem, butle toczą się przez sklep jak lawina w Tatrach, zatrzymując się na regale z mąką, której chmura wzbija się w górę jak grzyb po eksplozji bomby atomowej. Niespodziewanie z chmury opadającej mąki wyłania się tęgi jegomość z wielką czerwoną szynką w ręce. Jegomość ten ma na sobie klapki, bermudy i kusą koszulę w żółte banany.
Nie wiadomo skąd, pojawia się pracownik ochrony sklepu z wielkim czerwonym notesem w ręce. Prosi nas o nasze dane osobowe, twierdząc, że to pobojowisko na środku sklepu to nasza zasługa i będziemy musieli zapłacić za straty. Nie mamy zbyt wiele gotówki przy sobie, więc proponujemy, że posprzątamy bałagan, a uszkodzone opakowania naprawimy, jeśli tylko da nam dobry klej.
ŁMS – co jest podstawą tej metody?
Podstawą tej techniki, podobnie jak wszystkich pozostałych mnemotechnik, jest wyobraźnia i skojarzenia. Żeby wymyślić dobre skojarzenie niezbędna jest wyobraźnia. Skojarzenia powinny wykorzystywać wszystkie zmysły, być śmieszne, a nawet absurdalne, niezwykłe, dziwne. Dzięki temu lepiej zapadają w pamięć i łatwiej je sobie później przypomnieć.
Metoda liczbowo-obrazkowa
Metoda ta sprawdza się bardzo dobrze przy zapamiętywaniu kilku do kilkunastu elementów w określonej kolejności, gdy trzeba później przywołać je szybko z pamięci na wyrywki.
Technika ta polega na zamianie numerów od 0 do 10 na symbole obrazkowe, dlatego jest też znana jako zamienniki cyfr. Cyfry i liczby są abstrakcyjne, dlatego trudniej jest je sobie wyobrazić niż symbole i obrazy, a jeszcze trudniej zapamiętać. Najlepiej jest stworzyć swój własny system zamienników cyfr, przyporządkowując im określone obrazy w oparciu o kształt lub inne własne skojarzenia.
Najczęściej stosowane zamienniki cyfr to:
- 0 jajko, balon, piłka
- 1 świeca, ołówek, słup telegraficzny
- 2 łabędź
- 3 jaskółka, serce,
- 4 krzesło, jacht (żagiel w kształcie cyfry 4)
- 5 hak, dłoń (pięć palców)
- 6 wiśnia, rewolwer (6 strzałowy)
- 7 kosa,
- 8 bałwan, okulary,
- 9 balon,
- 10 łyżka i talerz, flip i flap.
Aby wykorzystać zamienniki cyfr w praktyce, należ wyobrazić sobie scenkę, w której kojarzymy dwa elementy: jeden to informacja do zapamiętania, drugi to symbol cyfry (numeru), pod którym zapamiętujemy informację.
Mnemotechnika rzymski pokój – co to jest?
Rzymski pokój, czyli pałac pamięci, zakładki mieszkaniowe, system miejsc, metoda locji, technika lokacji, metoda haków. Mnemotechnika występująca pod bardzo wieloma nazwami, znana już w starożytności i chętnie stosowana przez greckie i rzymskie elity intelektualne. Bardzo przydatna do zapamiętywania dużej ilości informacji w określonym porządku. Jej zaletą jest również to, że można ją rozbudować do praktycznie nieskończonych rozmiarów.
Za jej twórcę uważany jest Symonides z Keos. Z jego osobą wiąże się pewna historia. Po opuszczeniu przez Symoniedesa uczty, budynek, w którym się odbywała uległ zawaleniu w skutek trzęsienia ziemi, masakrując przebywających w nim biesiadników. Jeszcze w trakcie jej trwania, Symonides korzystając z mnemotechniki zapamiętał dla zabawy miejsca, w których siedzieli poszczególni biesiadnicy, co po tragedii pozwoliło na identyfikację ich ciał.
Rzymski pokój to mnemotechnika, w której elementy do zapamiętania kojarzymy w wyobraźni z miejscami w realnym lub wyimaginowanym otoczeniu. Informacje, które mamy zapamiętać, „wieszamy“ za pomocą skojarzeń na znanych nam i widocznych, charakterystycznych elementach otoczenia, tzw. hakach pamięciowych. Stąd jedna z nazw tej mnemoniki. Haki pamięciowe ułatwiają nam potem wydobycie informacji z pamięci. Najlepiej jeśli miejsce gdzie umieszczamy haki jest nam dobrze znane, żebyśmy mogli je sobie bez trudu przypomnieć wraz ze wszystkimi charakterystycznymi elementami pełniącymi funkcje haków pamięciowych. Do zapamiętania różnych zagadnień można zastosować ten sam system haków. Pokrewne zagadnienia należy zapamiętywać używając innych systemów, umiejscowionych w innych miejscach i wykorzystujących inne haki. Optymalnie jest, jeśli każde zagadnienie zapamiętujemy stosując inny system haków pamięciowych.
Co może być hakiem pamięciowym?
- elementy wyposażenia pokoju, mieszkania lub innego pomieszczenia, które jest nam dobrze znane,
- punkty charakterystyczne dobrze znanej nam drogi, ulicy,
- części naszego ciała.
Jakie powinny być haki pamięciowe?
- dobrze nam znane,
- ułożone w logiczny porządek, w jednym kierunku, np. zgodnie ze wskazówkami zegara,
- wyraźne,
- najlepiej na wysokości wzroku, tak aby ich później nie pominąć.
Co nie może być hakiem pamięciowym?
- przedmioty bardzo małe,
- przedmioty podobne do siebie,
- rzeczy przemieszczające się, ruchome, zmieniające swoje położenie,
- rzeczy znajdujące się bardzo blisko siebie.
Mnemotechnika pałac pamięci
Pałac pamięci jest bardziej rozbudowaną wersją rzymskiego pokoju. System haków, buduje się w tym przypadku całkowicie w wyobraźni i nie ma on odniesienia do realnego, znanego nam miejsca. Jest całkowicie wymyślony. Dzięki temu można go rozbudowywać bez ograniczeń. Wymaga to jednak sporego wysiłku i doświadczenia. Aby pałac pamięci funkcjonował prawidłowo, należy go często „odwiedzać“ i utrwalać w pamięci.
Warto także, co jakiś czas, umieszczać znaki nawigacyjne, które uporządkują wyobrażenia i ułatwią odnajdywanie informacji. Dzięki takim znakom nawigacyjnym wiemy, że np. minęliśmy kolejne 5 miejsc (haków) z informacjami. Znaki te powinny być dyskretne, aby nie myliły się nam z hakami.
Co to jest Główny System Pamięciowy?
Główny system pamięciowy (GSP) to zaawansowany system mnemoniczny, uznawany za jedną z najefektywniejszych metod zapamiętywania, wymagający jednak sporo pracy i wysiłku. Mnemotechnika ta została opisana po raz pierwszy przez Stanisława Minka von Wennssheina w połowie XVII wieku. Przez 300 lat system ten doskonalono, co sprawiło, że stał się wyjątkowo wydajny i pozwala zapamiętać praktycznie nie ograniczone ilości informacji. Główny system pamięciowy polega na zamianie cyfr na poszczególne głoski alfabetu fonetycznego, co pozwala na budowanie łatwych do wizualizacji, czyli wyobrażenia, słów. Fundamentem tego systemu jest przyporządkowanie cyfrom od 0 do 9 wybranych spółgłosek wg określonego schematu. Aby łatwiej zapamiętać w/w schemat można posłużyć się skojarzeniami.
- 0 – s, z (z jest pierwszą literą słowa zero, s wymawia się podobnie)
- 1 – t,d (d i t mają jedną pionową kreskę, podobnie jak cyfra 1)
- 2 – n (n składa się z dwóch pionowych kresek)
- 3 – m (m ma trzy pionowe kreski i przypomina przewróconą cyfrę 3)
- 4 – r (r wyraźnie słychać w słowie cztery)
- 5 – l (L to rzymska liczba 50)
- 6 – j (ręcznie pisane j przypomina kształtem odwróconą cyfrę 6)
- 7 – k, g (literę k można zbudować z dwóch siódemek, k i g brzmią podobnie)
- 8 – f, w (pisane f przypomina kształtem ósemkę)
- 9 – b, p (litery p i b przypominają odwróconą dziewiątkę)
Przy niektórych cyfrach występują pary spółgłosek, wynika to z tego, że przy wymowie głosek s i z, k i g, f i w, p i b, nasz aparat mowy pracuje prawie identycznie, a jedyną różnicą jest miękkość, z jaką wymawiamy poszczególne spółgłoski. Samogłoski, a także złożenia takie jak sz, cz, rz, dz itp. nie mają żadnego znaczenia w tym systemie i służą jedynie jako wypełniacze w obrazowych słowach-kluczach, jakie są podstawą tej metody. Słowa-klucze powinny być możliwie krótkie, jak najbardziej obrazowe i kojarzące się tylko z jedną liczbą. Przykładowo, najlepszym słowem-kluczem dla cyfry 1 powinno być łatwe do wizualizacji słowo, zawierające tylko głoskę t lub d, np. duch, dach, tao. Słowo dla liczby 13 powinno zawierać głoski t lub d oraz m, np. dom.
Przykładowa lista słów-kluczy, tzw. zakładek liczbowych:
- 1 – Duch
- 2 – Noe
- 3 – Mysz
- 4 – Ryż
- 5 – Liść
- 6 – Jeż
- 7 – Kosz
- 8 – Fa (mydło)
- 9 – Pszczoła
- 10 – Tezeusz (bohater mitologii greckiej)
- 11 – Tato
- 12 – Don (Kichot)
- 13 – Dom
- 14 – Tir
- 15 – Talerz
- 16 – Tuja
- 17 – Tkacz
- 18 – Toffi
- 19 – Dąb
- 20 – Nos
Można również tworzyć zakładki dla liczb ponad 20, np. do 100 i więcej. W sytuacji gdzie znalezienie jednego słowa będzie trudne lub niemożliwe, tworzymy zakładki wielowyrazowe.
Mam nadzieję, że wpis ten był ciekawy i przydatny. Jeśli masz jakieś pytania lub uwagi, napisz w komentarzu. Wesprzyj działalność Tips and Tricks i postaw kawę na buycoffee.to! Z góry dziękuję.
Źródło:
Lorayne H., Sekrety superpamięci.
Foto: pixabay.com