Kiedy powstało dzieło Trzydzieści sześć forteli? Któż to wie! Jego początki są owiane mgłą tajemnicy. Najczęściej przyjmuje się, że autorem był bezimienny uczony, który u schyłku dynastii Ming zebrał w jedno miejsce wiele wcześniej znanych chińskich koncepcji taktycznych i strategicznych. Początkowo pozycja ta, odnosiła się głównie do działań militarnych, z czasem, przenikając do innych sfer życia, w tym głównie do biznesu.
Mimo, że 36 forteli ma setki lat, to na pewno warto zapoznać się z wiedzą tam zawartą. Tym bardziej, że pozycja ta, ma nadal wielki wpływ na sposób, w jaki myślą i działają współcześni Chińczycy. A Chiny to światowe mocarstwo, którego znaczenie cały czas wzrasta.
36 forteli – chińska sztuka podstępu i efektywnego działania
Oszukaj Niebo, by przeprawić się przez morze
Zbyt duże zaangażowanie w działania konspiracyjne może zwrócić uwagę postronnych osób. Starania, by ukryć prawdziwe zamiary, mogą przynieść efekt odwrotny od zamierzonego. Dlatego realizacja tajnych planów powinna przebiegać w ten sposób, aby odpowiednie działania były jak najbardziej jawne i wpisane w zwykłe, codzienne czynności, tak by nie wzbudzały żadnych podejrzeń.
Dokonaj oblężenia Wei, by ratować Chao
Silniejszego przeciwnika można pokonać, atakując coś, co uważa on za cenne, lub czego musi bronić, by zachować swój prestiż. Gdy konfrontacja z jego siłami byłaby dla nas zgubna w danych okolicznościach, należy wykorzystać słabe punkty wroga, w tym jego przywiązanie do ludzi i rzeczy. I po znalezieniu takiego słabego punktu, wymierzyć w niego silny, celny cios.
Zabij pożyczonym (cudzym) mieczem
Posługuj się innymi, by realizować swoje własne plany. Walcz ze swoim wrogiem rękami innych. By uniknąć konsekwencji, wykorzystaj cudzą broń lub środki. Przeciągnij kogoś w obcym obozie na swoją stronę. Podburzaj obce siły, by sprowokować je do walki ze swoim wrogiem.
Zaczekaj, aż wróg się zmęczy
Nie atakuj od razu silniejszego od siebie przeciwnika. Pozwól mu zmarnować siły i środki, sprowokuj go do bezproduktywnych działań. Niech się zmęczy. Kontroluj okoliczności bezpośredniego starcia, tj. czas i miejsce. Możesz wtedy pojawić się na polu bitwy przed nim, odpowiednio się przygotować i zaczekać na niego. Następnie wystawić na próbę jego cierpliwość. Gdy przeciwnik jest już odpowiednio zmęczony i zniecierpliwiony, wówczas zaatakuj go z pełnym impetem i siłą.
Splądruj płonący dom
Gdy dany kraj (organizacja lub instytucja) jest targany wewnętrznymi sporami czy konfliktami, jest to dogodny moment, by kraj ten zaatakować, ponieważ gospodarz nie będzie mógł w porę zareagować na niebezpieczeństwo zewnętrzne. Jest wtedy zbyt zajęty gaszeniem pożaru wewnątrz kraju (bądź organizacji).
Wywołaj zgiełk na wschodzie, zaatakuj na zachodzie
Podczas bitwy (czy innego starcia), można zmylić wroga, stosując wybiegi uniemożliwiające mu przeniknięcie naszych prawdziwych zamiarów. Niech myśli, że chcemy zaatakować z jednej strony, gdy tak naprawdę zaatakujemy z zupełnie innej (np. przeciwnej). To sprawi, że źle rozlokuje swoje siły, wzmacniając jeden odcinek obrony kosztem innego. Właśnie w to osłabione miejsce należy uderzyć.
Wykreuj coś z niczego
Uśpij czujność przeciwnika poprzez grę pozorów, wielokrotnie powtarzane te same zmyłki i zwody. Kreuj iluzje. Jeśli przeciwnik zareaguje za pierwszym czy drugim razem, a nawet za trzecim, to na pewno zaniecha działania przy kolejnym razie, zakładając, że i tym razem to podpucha. I wtedy to najlepszy moment do ataku. Zaskoczenie murowane.
Przykładem zastosowania tego fortelu, były działania Napoleona po kampanii moskiewskiej. Cesarz rozkazywał swoim oddziałom rozpalanie dużej ilości ognisk w obozowiskach, aby stworzyć iluzję, że posiada większe siły niż w rzeczywistości.
Potajemnie przedostań się do Chencang
Podejdź przeciwnika od strony, z której nie spodziewa się ataku. Podziel swoje siły na dwie części – jedna z nich niech udaje przygotowania do ataku z najbardziej oczywistego kierunku, a druga w tym czasie niech skrycie zajmie pozycje od strony, z której wróg nie spodziewa się żadnego zagrożenia.
Fortel ten przypomina, fortel wywołaj zgiełk na wschodzie, zaatakuj na zachodzie, jednak różni się od niego w istotny sposób. Fortel wywołaj zgiełk na wschodzie, zaatakuj na zachodzie zaleca, ukrycie przed przeciwnikiem rzeczywistego celu ataku, natomiast fortel potajemnie przedostań się do Chencang polega na ukryciu kierunku, z którego nastąpi atak.
Obserwuj pożar z drugiego brzegu rzeki
Istotą tego fortelu jest stare powiedzenie: Gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta. Widząc, jak dwóch rywali walczy między sobą, nie wtrącaj się, poczekaj na rozwój wydarzeń. Pozwól im się zmęczyć, wzajemnie osłabić. Niech się wykrwawią, a gdy będą już dostatecznie osłabieni lub gdy jeden z nich będzie już wyeliminowany z gry, wkrocz do akcji.
Ukryj sztylet za swym uśmiechem
Ukryj swoje prawdziwe zamiary, pozyskując jednocześnie względy i przychylność swoich nieprzyjaciół poprzez uprzejme zachowanie, komplementy, przysługi itp. A gdy już Ci zaufają i uznają za przyjaciela, możesz w tajemnicy spokojnie podjąć działania przeciw nim. Pamiętaj, aby emocje nie obnażyły zbyt wcześnie Twoich planów.
Poświęć śliwę, by ratować brzoskwinię
I na wojnie, i w codziennym życiu zdarzają się sytuacje, kiedy trzeba poświęcić coś o mniejszej wartości, aby uratować coś, co ma znacznie większą wartość. Trzeba wybrać mniejsze zło, żeby w ostatecznym rozrachunku odnieść większe korzyści.
Zagarnij kozę, gdy nadarzy się okazja
Pomimo precyzyjnie wytyczonych celów, zawsze należy korzystać z nadarzającej się okazji, tym bardziej, jeśli okazja ta przybliża nas do realizacji naszych głównych zamierzeń lub wzmacnia naszą pozycję. Należy bezwzględnie wykorzystywać każdy błąd przeciwnika, szczególnie jeśli nie kosztuje nas to zbyt wiele. Jego niedbalstwo lub lekkomyślność przybliża nas do zwycięstwa.
Uderzaj w trawę, by wypłoszyć węża
Jeśli plany przeciwnika są niejasne i nie wiemy, co zamierza, należy wysondować jego zamiary poprzez szybki atak lub inne działania, a gdy wróg zareaguje, można przeniknąć stosowaną przez niego taktykę, a następnie dostosować do uzyskanych informacji swój sposób działania. Fortel zmusza przeciwnika do przedwczesnego odkrycia kart.
Tchnij ducha w martwe ciało
Wykorzystaj przestarzałą, zapomnianą taktykę lub technologię, powszechnie uznawaną za bezwartościową i zaadaptuj do własnych celów i planów. Często metody działania, o których wszyscy już zapomnieli, okazują się bardzo przydatne w nowych warunkach, jeśli są użyte w przemyślany i sprytny sposób. Mówimy wówczas, że tchnięto nowego ducha w martwe ciało. W kontekście wojskowym, choć nie tylko, chodzi o wprawienie przeciwnika w konsternację przez użycie metod, których się on w ogóle nie spodziewa.
Wywab tygrysa z górskiego leża
Skłoń przeciwnika do opuszczenia dogodnych do obrony pozycji lub do rzucenia do walki elitarnych oddziałów. Nie szturmuj ufortyfikowanych pozycji przeciwnika. Zarzucaj przynętę, prowokuj, wyciągnij wroga z jego fortyfikacji, a następnie zaatakuj wszystkimi swoimi siłami.
By schwytać wroga, musisz rozluźnić uścisk
Nie naciskaj zbyt mocno na przeciwnika, a w końcu popełni błąd i odsłoni się – wtedy uderz ze zdwojoną siłą. Nieprzyjaciel przyparty do muru, któremu wydaje się, że jest w beznadziejnej sytuacji, będzie desperacko walczył do końca i wtedy jest nieprzewidywalny. Daj swemu przeciwnikowi trochę przestrzeni, tak aby myślał, że ma szansę na wyrwanie się z matni. Gdy skupi się na ucieczce, jego uwaga osłabnie i nadarzy się okazja, by go zniszczyć.
Podrzuć cegłę, by przybliżyć się do nefrytu
Daj wrogowi coś pozornie cennego, by przybliżyć się i zdobyć to, co jest naprawdę wartościowe. Zastaw sidła i umieść w nich przynętę. Opracuj plan zdobycia obiektu twoich zainteresowań, a następnie uśpij czujność przeciwnika, podsuwając mu coś, co może on uznać za bardzo wartościowe i godne zachodu. Przykład? Koń trojański.
Aby pojmać bandytów, złap najpierw herszta
Gdy armia przeciwnika jest silna, uderz najpierw w ich wodza, wyeliminuj go, a ich morale upadnie. Szczególnie gdy swoje przywództwo opiera on tylko na pieniądzach lub przymusie. Odetnij głowę, a ciało przestanie być groźne. Mówiąc inaczej – dekapitacja.
Wykradnij drwa spod kotła
Fortel ten zakłada osłabienie przeciwnika poprzez uszczuplenie jego zasobów – odcięcie go od dostaw zaopatrzenia, surowców itd. Stosuje się go zwykle wtedy, gdy wróg jest na tyle silny, że nie ma sensu wydawać mu bitwy w otwartym polu. Mówiąc inaczej, jest to przepis na prowadzenie wojny partyzanckiej.
Łap rybę, póki woda jest zmącona
Ogranicz możliwości rozpoznania, którymi dysponuje przeciwnik. Wznieć zamęt i chaos, aby zaburzyć jego percepcję i osąd sytuacji. Podejmij działania dywersyjne, aby roztoczyć przed przeciwnikiem iluzję, która przykuje jego uwagę i sprawi, że będzie bardziej podatny na atak. Zaburz jego koncentrację, niech straci orientację w sytuacji, a będzie wtedy łatwiej go pokonać.
Zrzuć pancerz niczym złota cykada
Gdy Twoja sytuacja staje się trudna i musisz przeprowadzić odwrót, stwórz iluzję lub wykorzystaj kamuflaż do zmylenia przeciwnika. Złota cykada w sytuacji zagrożenia zrzuca zewnętrzną powłokę swego pancerza, która jest imitacją tego owada, a sama oddala się w bezpiecznym kierunku. Niektóre jaszczurki, gdy są zagrożone, odrzucają część swojego ogona, aby odwrócić uwagę drapieżnika i zyskać czas na ucieczkę.
Zamknij drzwi, by pojmać złodzieja
Niebezpieczny przeciwnik wciągnięty w pułapkę nie powinien się wymknąć. Należy koniecznie zablokować wszystkie możliwe drogi ucieczki, by nie mógł się wymknąć. Jednak gdy mu się to uda, lepiej nie ryzykować pościgu, bo wróg może być wtedy nieobliczalny.
Przymierze z odległymi, wojna z sąsiadami
Polityka wojenna powinna skupiać się na neutralizowaniu zagrożeń, jakie stwarzają państwa sąsiednie. Przymierze z odległymi państwami sprawia, że nie trzeba się zbytnio przejmować długimi wyprawami z odsieczą, zawsze można się z tego jakoś wymigać, jak nie mamy w tym bezpośredniego interesu.
Uderz na Gou, wykorzystując użyczony szlak
Uzyskaj pozwolenie swoich sprzymierzeńców na wykorzystanie do swoich celów zasobów, które pozostają pod ich kontrolą, lub wymuś na słabszym partnerze użyczenie takiego zasobu.
Skradnij belki stropowe, podmień kolumny
Staraj się zdezorganizować przeciwnika, naruszając podporę jego potęgi, mieszając mu w szykach. Wprowadź nowe zasady gry, kreuj niespodziewane okoliczności i ingeruj w jego sposoby działania. Sabotuj jego wysiłki, zmuszaj do częstych przegrupowań, uderzaj w czułe punkty.
Wytknij palcem morwę, lecz zgań szupin
Gdy nie możesz uderzyć bezpośrednio w przeciwnika, bo jest zbyt silny lub wpływowy, uderz w kogoś z jego bezpośredniego otoczenia, kto jest w Twoim zasięgu. Niech to będzie przestroga, bądź ostrzeżenie dla tego pierwszego.
Udawaj obłęd, będąc w pełni zmysłów
Zmyl przeciwnika, udając szaleńca, pijaka lub ciężko chorego i słabego. Niech straci wiarę w Twoje możliwości i talenty, niech przestanie Cię doceniać, niech Cię lekceważy i naśmiewa się z Ciebie. Nich żyje w iluzji, za którą ukryjesz swoje prawdziwe zamiary i plany. Gdy Twój wróg przestanie się Tobą przejmować, zyskasz czas na zebranie sił i realizację swoich celów. Fortel ten jest wyjątkowo skuteczny w stosunku do ludzi próżnych i małostkowych, zadufanych w sobie, których rozpiera pycha.
Zwab wroga na dach, po czym zabierz drabinę
Pozorując bezładną ucieczkę, daj wrogowi nadzieję na łatwe zwycięstwo i spraw, by zaczął Cię ścigać, a następnie odetnij mu drogę odwrotu. Niech znajdzie się w pułapce bez wyjścia, a pycha niech przesłoni mu trzeźwy osąd sytuacji. W ten sposób możesz go zwabić, gdzie tylko będziesz chciał.
Przytrocz kwiaty do wyschniętego drzewa
Fortel nierozerwalnie związany ze sztuką stwarzania pozorów. Kwiaty na wyschniętym drzewie to iluzja jego witalności. Metafora ta jest równoznaczna ze sprawianiem wrażenia, że jesteśmy znacznie silniejsi, niż ma to miejsce w rzeczywistości. Działamy tak, aby przeciwnik uwierzył, że jest nas więcej, że dysponujemy przewagą taktyczną, że mamy jakiegoś asa w rękawie.
Gość zajmuje miejsce gospodarza
Fortel ten w swojej istocie, sprowadza się do przejęcia inicjatywy od osoby, która do tej pory była panem sytuacji. Jeśli gospodarz jest nieudolny, to gość po pewny czasie przejmuje inicjatywę i zaczyna dyktować warunki.
Fortel pięknych ludzi
Rozprosz uwagę przeciwnika, mamiąc go wdziękami innych ludzi (np. pięknych kobiet). Podsuń mu ich w roli swoich agentów, by owinęli go sobie wokół palca. Stanie się wówczas podatny na twoje wpływy.
Fortel opuszczonego miasta
Gdy wróg ma przewagę liczebną, a inicjatywa jest w jego rękach, zacznij zachowywać się tak, jak gdyby Twoja słabość nie była w ogóle problemem, ostentacyjnie zarzuć swą aktywność bojową. Takie działania wywołują konsternację u naszego przeciwnika, węszy on jakiś podstęp i zaczyna podejrzewać, że mamy w zanadrzu asa w rękawie. Przeciwnik zaczyna się wahać, dekoncentrować, nie jest pewien, jak naprawdę wygląda sytuacja. Unikając starcia, zyskujemy czas na wzmocnienie swoich sił i ewentualnie na przejęcie inicjatywy.
Fortel siewcy zwątpienia
Wyślij swoich ludzi do obozu przeciwnika i niech rozpowszechniają w nim fałszywe informacje. Niech sieją zamęt i zwątpienie. Doprowadź do podziałów w siłach przeciwnika, rozbij ich jedność. Plotki mają ogromną moc. Kłamstwo powtórzone tysiąc razy staje się prawdą.
Fortel samookaleczenia
Fortel ma kilka wariantów. W jednym z nich publicznie karcimy jednego ze swoich ludzi, a następnie wysyłamy go jako zdrajcę do obozu wroga, aby tam siał dezinformację. Publiczna zniewaga z naszej strony uwiarygadnia go w oczach przeciwnika.
W innym wariancie poświęcamy część swoich siła jako przynętę, by wciągnąć wroga w dobrze zaplanowaną pułapkę.
Fortel połączonych forteli
Mówiąc krótko, fortele najlepiej działają w pakietach, gdy jeden fortel naturalnie przechodzi w drugi, gdy jest kontynuacją i przedłużeniem poprzedniego.
Jeśli wszystko inne zawiedzie, wycofaj się
Na bieżąco oceniaj sytuację. Jeśli widzisz, że Twoje siły są zagrożone i grozi im rozbicie, to wycofaj się, aby uniknąć klęski. Najważniejsze, aby odwrót odbył się w sposób przemyślany i zorganizowany, nie na oślep i w panice. Kto dzisiaj się wycofał, jutro może znowu podjąć walkę, jeśli zachował odpowiednie siły.
Jaki wniosek można wyciągnąć po przeczytaniu 36 forteli?
Nie siłą, lecz sprytem! Również w świecie arabskim bardziej się ceni tego, kto wygrywa sprytem i podstępem, niż tego, kto wygrał brutalną siłą. I coś w tym jest! Sztuką jest wygrać wojnę bez ani jednej bitwy, ponosząc jak najmniejsze straty, a nie tracąc tysiące żołnierzy i większość sprzętu. Gloria victis – chwała zwyciężonym, brzmi górnolotnie, ale lepiej być wśród żywych zwycięzców niż martwych bohaterów. Nie sztuka zginąć w beznadziejnej walce, sztuką jest wyjść cało z beznadziejnej sytuacji.
Mam nadzieję, że wpis ten był ciekawy i przydatny. Jeśli masz jakieś pytania lub uwagi, napisz w komentarzu. Wesprzyj działalność Tips and Tricks i postaw kawę na buycoffee.to! Z góry dziękuję.
Źródła:
Sun Tzu, Sztuka wojny, Helion Gliwice 2013.
Foto: pixabay.com
